السابقون

#آذربایجان_غربی
#آذربایجان_غربی_حوزه_علمیه_تخصصی_ریحانه_الرسول_سلام_الله_علیها_ارومیه
#کرسی_آزاد_اندیشی

عنوان کرسی آزاداندیشی: #پلورالیسم_دینی، آری یا خیر(بررسی ادله موافقین و مخالفین)
قالب کرسی آزاد اندیشی: نقد
استاد ناقد: حجه الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر میرزایی
ارائه دهنده: طلاب پایه سوم سطح سه رشته کلام اسلامی
زمان: 1403/04/23

گزارش کرسی:

ارائه دهنده اول: واژه پلورالیسم از پلورال گرفته شده و در لغت به معنی کثرت گرایی است. از نظر اصطلاحی هم تفکری که در تمام عرصه های فکری، اعتقادی، سیاسی و مذهبی به تعدد و کثرت قائل است. پلورالیسم دینی همان کثرت گرایی ادیان و حقانیت ادیان متکثر و متعدد، پذیرش و تائید تنوع دین و اعتقاد به همزیستی مسالمت آمیز میان ادیان مختلف است. پلورالیسم دینی به این معنا نیست که تمام ادیان به یک میزان حقیقت دارند بلکه به این معناست که همه ادیان ارزش و حقوق برابری برای بیان و عمل به اعتقاد خود دارند. در دوران معاصر با رشد سکولاریسم و جهانی سازی، پلورالیسم دینی به یک موضوع مهم در جوامع تبدیل شده است. جان هیک یکی از برجسته ترین نظریه پردازان پلورالیسم دینی در دوران معاصر است.
نظر ناقد: تعبیراتی که به کار می برید باید با نهایت دقت به کار برده شود. در تعریف پلورالیسم دینی عبارت (حقانیت همه ادیان) را به کار بردید. باید بحث حقانیت به گونه ای تبیین شود تا ایجاد شبهه ننماید و تفکیک بحث پلورالیسم خیلی مهم است بایست در سه حوزه حقانیت، نجات، پلورالیسم رفتاری و نحوه تعامل با مذاهب دیگر بررسی شود.
ارائه دهنده دوم: پلورالیسم دینی در آئین پروتستان پدید آمد و با بحث لیبرالیسم دینی مرتبط است و به معنی پذیرش و به رسمیت شناختن کثرت است. دین در نظر پلورالیسم دینی شامل همه ادیان حتی ادیان تحریف شده مثل یهودیت و مسیحیت است. خواستگاه این بحث، نجات و رستگاری انسان و انحصار گرایی نجات در طرفداران مسیحیت است؛ حال سوال این است که تکلیف انسان های قبل از مسیح چیست؟ بعد از پلورالیسم، نظریه شمول گرایی مطرح شد تا اینکه جان هیک نظریه کثرت گرایی را مطرح کرد تا اختلاف و تبعیض بین پیروان ادیان مختلف رفع شود و شامل سه حوزه می شود: دین، پلورالیسم نجات و پلورالیسم رفتاری. ادله عقلی و نقلی موافقان پلورالیسم دینی: دکتر سروش طرفدار پلورالیسم دینی است که به نوعی این بحث را اسلامیزه نموده است. از جمله دلایل نقلی موافقان: آیه 48 سوره مبارکه مائده و آیات 119-118 سوره مبارکه هود است. دلایل عقلی هم می توان به تفکیک واقعیت فی نفسه از واقعیت پدیداری و هرمنوتیک فلسفی و یا تعدد قرائت ها اشاره کرد.
نظر ناقد: باید به ادله موافقان پلورالیسم نگاه جامعی داشته باشید ادله متعدد دیگری هم وجود دارد که برای اثبات پلورالیسم از آن استفاده کرده اند. سخن معروف الطرق الی الله بعدد انفاس الخلائق از ادله دیگری است که می توانستید به آن اشاره کنید و آن را بررسی کنید که چقدر معتبر است.
ارائه دهنده سوم: از جمله دلایل طرفداران پلورالیسم دینی، هدایت عام الهی و هادی بودن خداست که دارای دو بعد درونی و بیرونی است که در اختیار همه انسان ها قرار داده شده است، در حالی که در خود آیات قرآن به برخی انسان هایی اشاره می کند که از حیوانات پست تر و گمراه تر هستند، پس لازمه هادی بودن خداوند، هدایت یافتگی همه انسان ها نیست.از جمله دلایل دیگری که طرفداران پلورالیسم دینی به آن استناد می کنند جمله معروف الطرق الی الله بعدد انفاس الخلائق است که این جمله روایت نیست و سخن معروفی است بین عرفا که جنبه اشتهار پیدا کرده است. دلیل دیگر طرفداران پلورالیسم دینی، آیه امت واحده است که خداوند خودش خواسته که ادیان مختلف پدید آید و الا همه را امت واحده قرر می داد. این نظریه هم با این استدلال رد می شود که منظور از شاء در آیه امت واحده، قصد تکوینی است نه قصد تشریعی و خداوند می خواهد مردم با اختیار خودشان دین حق را انتخاب کنند، نظر علامه طباطبایی ره هم همین هست.
نظر ناقد: یکی از مهم ترین اشکالاتی که منتقدین پلورالیسم مطرح می کنند بحث تناقض است. تناقض در حیطه بحث ذهنی مشکل ساز نیست ولی در واقعیت خارجی اشکال پدید می آورد. شما ادله نقلی را مطرح کردید و به ادله عقلی اشاره نکردید.